دود اجرایی شدن طرح صیانت در چشم مردم

روح الله مهرجو‪-‬ دود و آسیب اجرایی شدن طرح صیانت، بیشتر در چشم کسانی می‌رود که در این روزها در شرایط سخت اقتصادی از راه شبکه‌های اجتماعی کسب‌درآمد می‌کنند. از سوی دیگر گزارش‌ها نشان می‌دهد که هنوز سرویس‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی نمی‌توانند جایگزین خوبی برای وسایل ارتباط جمعی کنونی مردم باشند. زیرا نه زیرساخت مناسبی دارند و نه کیفیت و سرعت قابل توجهی.
طرح بحث برانگیز صیانت از حقوق کاربران اینترنت یا همان محدودسازی اینترنت، که از چندی پیش در مجلس کلید خورد از همان روزهای ابتدایی با موجی از انتقادات همراه بود. قرار است دسترسی به شبکه‌های اجتماعی خارجی را محدود کند و این‌گونه، کسب‌وکارهای بسیاری از کندی اینترنت و فیلترینگ احتمالی متضرر خواهند شد. در برابر عده‌ای دیگر که به طور قطع از موافقان اجرای چنین طرحی هستند آن را محدودکننده نمی‌دانند و معتقدند حتی ظرفیت اشتغال‌زایی بیشتری را فراهم می‌کند. موافقان این طرح هرگونه محدودسازی دسترسی کاربران به فضای مجازی را تکذیب‌کرده‌اند و تاکید دارند که این طرح صرفاً به دنبال ساماندهی فضای مجازی و صیانت از حقوق کاربران است.
استفاده از به‌روزترین اطلاعات و خبرها، فضای آموزشی، کسب‌وکار و درآمد اقتصادی از جمله مواردی است که در این سال‌ها با اینترنت انجام می‌گیرد: نخستین ایرادی که به این طرح گرفته می‌شود مبهم و کلی بودن آن است، مجلس در تلاش است که تمام آنچه که باید برای فضای مجازی در نظر گرفته شود، از چگونگی فعالیت کاربران، امنیت اطلاعات، چگونگی خدمات‌رسانی پیام‌رسان‌ها و سرویس‌دهنده‌های اینترنتی خارجی و داخلی، نوع فعالیت مسئولان در فضای مجازی، فروش فیلترشکن، فعالیت کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و... را تنها در یک قانون بگنجاند، این موضوع به کلی شدن و مبهم شدن قانون منجر شده است. به غیر از این مورد دیگری که به ابهامات افزوده است، تلاش طراحان این طرح برای قراردادن آن زیر اصل ۸۵ قانون اساسی است. براساس اصل ۸۵ قانون اساسی مجلس نمی‌تواند اختیار قانون‌گذاری را به شخص یا هیئتی واگذار کند؛ اما در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل ۷۲ به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌کند، به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آن‌ها با مجلس خواهد بود. برخی کارشناسان ارتباطات معتقدند بر اساس این طرح از تمام پلتفرم‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی چون اینستاگرام، تلگرام، واتساپ و حتی گوگل بعد از یک سال اثری باقی نمی‌ماند. کافی است نگاهی به ماده ۲۷ طرح یادشده بیندازیم تا بفهمیم بعد از یک سال از اینستاگرام، گوگل و... چیزی باقی نخواهد ماند.
بخش زیادی از کاربران یا کسب‌وکارهای خود را با همه‌گیری کرونا به فضای مجازی و اپلیکیشن‌های خارجی بردند یا از همان ابتدا کسب‌وکاری را در این فضا برای خود تعریف کرده بودند و این‌گونه یک‌شبه، ماه‌ها تلاش این کاربران نابود خواهد شد و جز خسران و ضرر همیشگی مردم و نادیده گرفته‌شدن حقوق شهروندان در فضای امنیتی حاکم بر فضای مجازی، دستاوردی نخواهد داشت؛ زیرا در فرایند تدوین طرحی برای سامان‌بخشی فضای مجازی که تاکنون پنج بار متن طرح تغییر کرده است، همچنان نگاه مجلس یا در حقیقت اقلیتی از نمایندگان مجلس، تاکید بر محدودسازی شبکه‌های مجازی خارجی و ایجاد رانت برای پلتفرم‌های مجازی داخلی است که تجربه چند سال اخیر نشان‌دهنده‌عدم استقبال کاربران ایرانی به سبب ضعف امنیتی و تکنولوژیکی آن‌ها بوده است.